Ngày 28/7/2021, thay mặt Ban Chấp hành Trung ương khóa XIII, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã ký ban hành Quy định số 22-QĐ/TW (Quy định 22) về công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng, thay thế Quy định số 30-QĐ/TW, ngày 26/7/2016 của Ban Chấp hành Trung ương khoá XII thi hành Chương VII và Chương VIII Điều lệ Đảng về công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật của Đảng. Với nhiều điểm mới, Quy định 22 tiếp tục khẳng định vị trí, vai trò, ý nghĩa quan trọng của công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng; đồng thời thể hiện quyết tâm chính trị cao của Đảng và cả hệ thống chính trị trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng,đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.

Quy định 22 thể hiện rõ tính nhân văn, hiệu lực, hiệu quả của công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật đảng. Trong Quy định 22 nhấn mạnh: Kiểm tra, giám sát là những chức năng lãnh đạo của Đảng; công tác kiểm tra, giám sát nhằm kịp thời phát hiện nhân tố mới, tích cực để phát huy, phải bảo vệ cái đúng, bảo vệ người tốt, cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đột phá vì lợi ích chung. Kiểm tra, giám sát không phải chỉ để đi tìm vi phạm, mà mục đích chính là để chủ động phát hiện sớm phòng ngừa, ngăn chặn, khắc phục khuyết điểm, vi phạm của tổ chức đảng và đảng viên ngay từ khi còn mới manh nha, không để vi phạm nhỏ tích tụ thành sai phạm lớn, kéo dài và lan rộng. Khi các vụ việc vi phạm được phát hiện, phải cương quyết xử lý kỷ luật nghiêm minh, đúng người, đúng lỗi phạm, không phải vì mục đích trừng trị cán bộ, đảng viên vi phạm, mà để kịp thời răn đe và giáo dục; giữ cho tổ chức, cơ quan, đơn vị, địa phương được trong sạch, vững mạnh; giữ nghiêm kỷ luật, kỷ cương của Đảng; tăng cường, củng cố niềm tin của nhân dân. Có thể ví công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng như việc làm của bác sĩ để “trị bệnh cứu người”. Như vậy, để hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ được giao, đáp ứng kịp thời yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới, cán bộ kiểm tra phải có nghiệp vụ chuyên sâu, có dũng khí, có bản lĩnh kiên quyết đấu tranh không khoan nhượng với cái xấu, cái sai; có cái tâm trong sáng, công minh, chính trực, không vụ lợi, sáng suốt tìm hiểu kỹ bản chất sự việc, dũng cảm bảo vệ cái đúng, cái thiện, cái tích cực.

Tính nhân văn, thấu tình, đạt lý thể hiện rõ trong Quy định 22 khi yêu cầu việc xem xét, xử lý kỷ luật đảng viên phải lấy giáo dục, răn đe, phòng ngừa làm chính; không xử lý vụ việc một cách cứng nhắc, phải xem xét trong từng bối cảnh, trường hợp cụ thể. Đơn cử như đối với đảng viên vi phạm đang trong thời gian mang thai hoặc đang nuôi con nhỏ dưới 12 tháng tuổi, bị bệnh nặng thì chưa xem xét, xử lý kỷ luật; trường hợp đảng viên vi phạm đã qua đời tổ chức đảng xem xét, không xử lý kỷ luật (trừ trường hợp có vi phạm đặc biệt nghiêm trọng).

Nhất quán với quan điểm “không vùng cấm, không ngoại lệ, không cứ hạ cánh là an toàn”, Quy định 22 khẳng định rõ mọi tổ chức đảng và đảng viên đều bình đẳng trước kỷ luật của Đảng và đều phải chịu sự kiểm tra, giám sát, kỷ luật của Đảng (đối tượng áp dụng quy định này đối với tổ chức đảng và đảng viên, bao gồm cả tổ chức đảng đã hết nhiệm kỳ hoạt động, đã giải thế hoặc thay đổi do chia tách, sáp nhập về mặt tổ chức; đảng viên đã chuyển công tác, nghỉ việc, nghỉ hưu). Đảng viên vi phạm pháp luật đến mức phải truy cứu trách nhiệm hình sự thì chuyển cơ quan có thẩm quyền giải quyết, không được xử lý nội bộ. Nếu làm thất thoát tài chính, tài sản của Đảng, Nhà nước, của tổ chức, cá nhân thì phải xem xét trách nhiệm và bồi hoàn. Khi kỷ luật một tổ chức đảng phải xem xét trách nhiệm, xử lý kỷ luật đối với những đảng viên vi phạm, nhất là trách nhiệm người đứng đầu tổ chức đảng… 

Quan điểm “không có vùng cấm”, “không có ngoại lệ”, không bao che vi phạm, xử lý kỷ luật nghiêm minh mọi cán bộ, đảng viên vi phạm đã và đang được các cấp ủy, tổ chức đảng, UBKT từ Trung ương đến cơ sở quán triệt thực hiện nghiêm túc; thực tiễn kết quả công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng trong nhiệm kỳ Đại hội XII và từ đầu nhiệm kỳ Đại hội XIII của Đảng đến nay đã minh chứng rõ. Điển hình là những vụ việc xử lý kỷ luật đảng nghiêm minh đối với cán bộ cấp cao của Đảng và Nhà nước liên quan đến vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, quy chế làm việc; việc thực hiện chức trách nhiệm vụ được giao, vi phạm trong quản lý, sử dụng tài sản của nhà nước, trong công tác cán bộ, thực hiện trách nhiệm nêu gương tại Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam, Bộ Công Thương, Bộ Thông tin & Truyền thông, Ban Chỉ đạo Tây Nam bộ, thành phố Đà Nẵng, Thành phố Hồ Chí Minh, thành phố Hà Nội, tỉnh Bình Dương, tỉnh Đồng Nai; các tướng lĩnh cấp cao của Quân đội và Công an liên quan đến vi phạm trong lĩnh vực an ninh, quốc phòng;…Cùng với đó, hồ sơ các vụ việc vi phạm pháp luật của cán bộ, đảng viên đã được chuyển sang các cơ quan bảo vệ pháp luật thụ lý, xử lý theo quy định của pháp luật. Vì vi phạm pháp luật mà không ít cán bộ lãnh đạo cấp cao của Trung ương, cán bộ lãnh đạo chủ chốt của một số bộ, ngành, địa phương, lãnh đạo một số tập đoàn kinh tế của Nhà nước và tướng lĩnh lực lược vũ trang,...đã phải đứng trước vành móng ngựa, rơi vào vòng lao lý. Nhiều ngàn tỷ đồng cùng hàng ngàn ha đất bị thất thoát, chiếm dụng trái phép do các hành vi vi phạm pháp luật của cán bộ, đảng viên gây ra đã được nhà nước thu hồi. 

Phát huy những kết quả quan trọng đã đạt được, Quy định 22 được ban hành đã tiếp tục phát đi thông điệp mạnh mẽ không bao che cán bộ, đảng viên vi phạm; cán bộ, đảng viên phải chịu trách nhiệm đến cùng về những vi phạm mà mình đã gây ra trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao, cả những vi phạm có liên quan từ các vị trí công tác trước đây, những vụ việc đã diễn ra từ nhiều năm trước. Công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng kiên quyết không để lọt vi phạm. Kiên trì thực hiện hiện nghiêm quy định này, sẽ hạn chế được hiện tượng trong khi tổ chức thì nội bộ mất đoàn kết, đơn từ kiện tụng kéo dài, hoạt động kinh doanh kém hiệu quả, thua lỗ, mất vốn, mà cán bộ quản lý, người đứng đầu thì vẫn “bình an”, “thăng tiến”; đồng thời cảnh tỉnh những người cơ hội“mạnh tay, làm liều” trong “chuyến tàu hoàng hôn cuối nhiệm kỳ” và tư tưởng “hy sinh đời bố, củng cố đời con” đâu đó vẫn còn xảy ra trong thời gian qua.

Chủ động, đi trước mở đường, tạo điều kiện cho công tác thanh tra, kiểm toán và điều tra, xét xử,nhất quán quan điểm chỉ đạo này,trong những năm qua UBKT Trung ương, cấp ủy, tổ chức đảng và UBKT các cấp đã tăng cường kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm đối với tổ chức đảng và đảng viên, nhất làtrong nhiệm kỳ Đại hội XII và từ đầu nhiệm kỳ Đại hội XIII của Đảng, như vụ việc Trịnh Xuân Thanh, nguyên Phó Chủ tịch tỉnh Hậu Giang sử dụng xe ô tô siêu sang Lexus 570 cá nhân nhưng lại gắn biển xe công vụ, không đúng tiêu chuẩn, chế độ, quy định của Nhà nước đã bị UBKT Trung ương kiểm tra,xử lý kỷ luật. Từ kết luận của UBKT Trung ương, các cơ quan kiểm toán, thanh tra, điều tra vào cuộc và đã phát hiện nhiều vi phạm pháp luật rất nghiêm trọng của Tập đoàn Dầu khí Quốc gia, của Trịnh Xuân Thanh cùng nhiều cán bộ, đảng viên và tổ chức đảng có liên quan. Theo tinh thần đó, trong nhiệm kỳ Đại hội XII của Đảng, cấp ủy, tổ chức đảng, UBKT các cấp đã chú trọng hơn việc thực hiện nhiệm vụ trọng tâm kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm, góp phần tích cực đẩy mạnh công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, xử lý kỷ luật nghiêm minh cán bộ, đảng viên vi phạm kỷ luật Đảng và pháp luật của Nhà nước; kịp thời loại bỏ các cán bộ, đảng viên thoái hóa, biến chất ra khỏi hàng ngũ của Đảng và bộ máy của Nhà nước; góp phần ổn định tình hình chính trị xã hội; tăng cường, củng cố niềm tin của nhân dân.

Ngay đầu nhiệm kỳ XIII của Đảng (tháng 6/2021), từ thông tin của dư luận và kết luận ban đầu của cơ quan điều tra công an, UBKT Trung ương đã nhanh chóng vào cuộc kiểm tra dấu hiệu vi phạm và chỉ rõ các vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí xảy ra tại Tổng Công ty 3/2, tỉnh Bình Dương. Từ kết luận này, Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, UBKT Trung ương đã xem xét, thi hành kỷ luật đảng nghiêm minh đối với các tập thể và nhiều cá nhân (bao gồm cả lãnh đạo, nguyên lãnh đạo chủ chốt của tỉnh Bình Dương) có liên quan đến vụ việc,...Hiện tại, vụ việc đang được cơ quan điều tra bộ Công an tiếp tục điều tra làm rõ. Từ kết luận kịp thời của UBKT Trung ương đã tạo điều kiện thuận lợi để các cơ quan thực thi pháp luật tiếp tục xử lý vụ việc theo chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng: “Kỷ luật Đảng phải thực hiện trước, là tiền đề để xử lý kỷ luật hành chính của Nhà nước, của đoàn thể và xử lý hình sự” (Phát biểu chỉ đạo của Tổng Bí thư tại Hội nghị toàn quốc tổng kết công tác phòng, chống tham nhũng giai đoạn 2013-2020). Với kết quả và định hướng quan trọng này, công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng trong nhiệm kỳ XIII của Đảng đã bước sang một giai đoạn mới, với tinh thần chủ động tiến công, kiên quyết đấu tranh không khoan nhượng với các hành vi vi phạm kỷ luật Đảng và pháp luật của Nhà nước. 

Kiên quyết loại bỏ các phần tử thoái hóa, biến chất ra khỏi hàng ngũ của Đảng, đáp ứng yêu cầu công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong giai đoạn cách mạng mới, Quy định 22 đã có nhiều điểm mới. Với quyết tâm kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, giữ nghiêm kỷ cương của Đảng và pháp luật Nhà nước,làm trong sạch đội ngũ cán bộ của Đảng, Nhà nước, giữ vững niềm tin của nhân nhân với Đảng, Quy định 22 đã giao cho UBKT xử lý kịp thời, nghiêm minh các tổ chức đảng, đảng viên là cán bộ diện cấp ủy cùng cấp quản lý có dấu hiệu vi phạm trong các vụ việc, vụ án do các cơ quan chức năng thụ lý. Đồng thời cho phép sử dụng các nội dung vi phạm pháp luật do cơ quan thanh tra, kiểm toán, điều tra cung cấp để chủ động kiểm tra, kết luận và xem xét, xử lý kỷ luật đảng viên có vi phạm đến mức phải xử lý, không chờ kết luận hoặc tuyên án của tòa án hoặc kết luận của cơ quan thanh tra, kiểm toán; không cần quyết định cho đảng viên, cấp ủy viên trở lại sinh hoạt mới xem xét, xử lý kỷ luật. Sau khi có bản án hoặc quyết định của tòa án hoặc kết luận của cơ quan thanh tra, kiểm toán, nếu thấy cần thiết, tổ chức đảng có thẩm quyền kỷ luật, xem xét lại việc kỷ luật đảng đối với đảng viên đó. Đảng viên có vi phạm bị truy nã hoặc bị toà án tuyên phạt từ hình phạt cải tạo không giam giữ trở lên thì tổ chức đảng có thẩm quyền quyết định khai trừ hoặc xoá tên trong danh sách đảng viên (đối với đảng viên dự bị), không phải theo quy trình thi hành kỷ luật. Đảng viên, cấp uỷ viên bị tòa án tuyên phạt hình phạt thấp hơn hình phạt cải tạo không giam giữ, sau khi bản án có hiệu lực pháp luật, tổ chức đảng có thẩm quyền sẽ quyết định cho đảng viên trở lại sinh hoạt đảng, cấp uỷ viên trở lại sinh hoạt cấp uỷ và xem xét để quyết định xử lý kỷ luật theo đúng quy trình. Như vậy, Quy định 22 đã phát đi thông điệp: Phát huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị, công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng phải chủ động phát hiện, xử lý kịp thời, đồng bộ, nghiêm minh các hành vi vi phạm pháp luật của tổ chức đảng và cán bộ, đảng viên; khi phát hiện vụ việc cán bộ, đảng viên vi phạm pháp luật thì các cơ quan thanh tra, kiểm toán, điều tra, tư pháp... phải chủ động cung cấp thông tin cho cấp ủy, tổ chức đảng và UBKT có thẩm quyền, phối hợp thẩm tra, xác minh làm rõ; phải tích cực, khẩn trương, rõ đến đâu xử lý đến đó. Thực hiện tốt quy định này, sẽ giúp tổ chức đảng nhanh chóng loại bỏ các cán bộ, đảng viên thiếu tu dưỡng, thiếu rèn luyện, thoái hóa biến chất, tham nhũng, tiêu cực, suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống,..ra khỏi hàng ngũ của Đảng; từng bước hạn chế, tiến tới không thấy có đảng viên vi phạm pháp luật nghiêm trọng, bị giam giữ, bị truy tố xét xử thậm chí đang bị truy nã nhưng vẫn còn mang danh đảng viên. 

Quán triệt kịp thời, sâu sắc chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị tổng kết Ngành Kiểm tra nhiệm kỳ XII của Đảng, đó là công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng phải tiếp tục được thực hiện quyết liệt hơn nữa, trong đó kiểm tra phải chủ động đi trước, để mở đường, tạo điều kiện cho các cơ quan tố tụng điều tra, xét xử, bảo đảm mọi vi phạm phải được xử lý kỷ luật kịp thời, nghiêm minh, đúng người, đúng sai phạm; không bỏ sót tội phạm, không làm oan người ngay. Từ những kết quả đạt được trong thời gian qua và những định hướng quan trọng mà Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã chỉ ra và đã được thể chế hóa trong Quy định 22, chúng ta hy vọng thời gian tới công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng sẽ tiếp tục có nhiều chuyển biến tích cực và đạt được nhiều kết quả quan trọng toàn diện hơn nữa góp phần tích cực vào công cuộc xây dựng chỉnh đốn Đảng, đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực mà toàn Đảng ta đang kiên quyết, kiên trì thực hiện./.

Hồ Minh Chiến 

Ủy viên UBKT TW